Sen to jedna z najważniejszych fizjologicznych potrzeb, a tym samym stanowi dużą część naszego życia. Zakładając, że codziennie przeznaczamy na wypoczynek 8h, potrafimy w ten sposób przespać nawet ⅓ życia. Szczególnie ciekawą kwestią jest jednak sen polifazowy, który nie polega na ciągłym wypoczynku, a opiera się na pojedynczych cyklach snu, mających zapewnić lepszą wydajność niż standardowy schemat rytmu dobowego. W tym artykule przyjrzymy się głębiej temu zagadnieniu i wyjaśnimy, na czym polega działanie snu polifazowego.
Czym jest sen polifazowy?
Sen polifazowy stanowi alternatywę dla tradycyjnego rytmu snu, który zakłada, że wypoczynek powinien być ciągły i trwać około 8 godzin w przypadku osoby dorosłej. Ten sposób opiera się z kolei na podziale snu na kilka krótszych okresów w ciągu doby. Oznacza to, iż zostaje zaburzony standardowy cykl faz snu, a taki zabieg ma na celu zyskać czas na inne aktywności podczas dnia. Sen polifazowy polega więc na robieniu krótkich drzemek, które maksymalizują czas czuwania oraz zapewniają organizmowi maksymalną regenerację. Krótko mówiąc, człowiek śpi częściej, lecz w ogólnym rozrachunku krócej, ale za to gwarantuje większą wydajność pracy w ciągu dnia.
Jakie odmiany posiada sen polifazowy?
Warto także wiedzieć, że sen polifazowy posiada kilka swoich odmian. Z przedstawionych niżej metod korzystało nawet wiele znanych osób, do których można zaliczyć Alberta Einsteina czy Leonarda da Vinci. Obecnie jednak technikę snu polifazowego najczęściej stosują sportowcy, żołnierze czy pracownicy NASA. Takie podejście ma sprawić, że te osoby będą lepiej przygotowane do nagłych sytuacji wymagających sporych nakładów sił. Przede wszystkim wyróżnia się tutaj sen bifazowy, który jest najłagodniejszą formą snu polifazowego. Przypomina on nieco standardowy schemat snu, jednak z tą różnicą, że polega na maksymalnie 6-godzinnym wypoczynku wraz ze zrobieniem jednej 30-minutowej drzemki w ciągu dnia. Okazuje się więc nawet, że spora większość społeczeństwa stosuje tę metodę całkowicie nieświadomie. Inną odmianą snu polifazowego jest z kolei everyman – opiera się on na 4-godzinnym śnie nocnym i około 3 drzemkach 30-minutowych. Natomiast dymaxion (sen czterofazowy) ogranicza ilość snu w nocy do 2 godzin oraz polega na 30-minutowych drzemkach co 6 godzin. Ostatnią odmianą jest uberman, jednocześnie będący najcięższym wariantem, który wykorzystuje jedynie cztery półgodzinne drzemki w ciągu doby, w efekcie czego śpimy tylko 2 godziny.
Jak działa sen polifazowy?
Jak to jednak możliwe, że sen polifazowy jest w stanie zapewnić lepszą regenerację niż tradycyjny sen monofazowy? Idea snu polifazowego zakłada, iż krótkie okresy snu są wystarczające, aby zapewnić organizmowi odpowiednią ilość odpoczynku. Wielu specjalistów zauważa, że podczas wybudzania w fazie snu REM organizm jest zdolny do natychmiastowego funkcjonowania niż podczas normalnego snu, kiedy zawsze potrzeba kilka minut na wybudzenie. Łatwo dojrzeć to na przykładzie drzemki, którą często ucinamy sobie po pracy czy obiedzie. Dla wielu z nas 30 minut jest wystarczające, aby lepiej się poczuć. W ciągu tego czasu nie jesteśmy w stanie bowiem dojść do tej fazy snu, z której wybudzenie jest dla nas ciężkie, jak to często bywa rano po wielogodzinnym wypoczynku.
Korzyści płynące ze snu polifazowego
Sen polifazowy to naprawdę stara metoda sięgająca nawet XV wieku, w czasie którego zaczęto obserwować pierwsze korzyści wiążące się z tym podejściem. Wówczas szukano sposobu na efektywne wykorzystanie czasu przez żołnierzy – dowódcom zależało na tym, aby pozostali oni jak najdłużej sprawni bez poświęcania czasu na odpoczynek. Dzisiaj natomiast możemy już stwierdzić, że sen polifazowy niesie ze sobą pewne korzyści. Jakie? Przede wszystkim wiąże się on ze zwiększona produktywnością w ciągu dnia, ponieważ nasz organizm nie spędza długich godzin na jednorazowym śnie. Poza tym krótkie drzemki mogą poprawić naszą zdolność koncentracji i skupienia, co jest szczególnie korzystne w sytuacjach wymagających intensywnej pracy umysłowej, tak jak w przypadku żołnierzy, którzy muszą myśleć strategicznie. Praktyka snu polifazowego wskazuje też w wielu przypadkach na ogólną poprawę samopoczucia – regularne drzemki zmniejszają uczucie zmęczenia i pomagają utrzymać równowagę psychiczną. Co ciekawe, wykazano także, że sen polifazowy może wspomóc proces nauki poprzez umożliwienie szybszego przyswajania informacji i lepsze zapamiętywanie.
Sen polifazowy a zdrowie
Nie dziwi natomiast fakt, że wokół zagadnienia snu polifazowego powstało wiele wątpliwości i kontrowersji. Społeczeństwo zadaje sobie pytanie, czy takie rozwiązanie na pewno nie szkodzi ludzkiemu zdrowiu. Choć sen polifazowy może przynosić pewne korzyści, to jednak nadal jest nienaturalnym zjawiskiem dla naszego organizmu. Poza tym nadal nie istnieje dostateczna liczba badań potwierdzających skuteczność i nieszkodliwość tej metody i sami nie jesteśmy w stanie wskazać na jej długofalowe skutki. Zauważono jednak, że przy dłuższym stosowaniu snu polifazowego spada koncentracja oraz inne funkcje poznawcze, które wydawać by się mogło, że powinny się wzmocnić. Dochodzi także do zaburzeń w produkcji melatoniny istotnej dla właściwego funkcjonowania organizmu. Sen polifazowy nie jest więc dobry rozwiązaniem na dłuższą metę. Koniec końców każdy z nas wymaga odpowiedniej dawki wypoczynku, a jego niedobór może nieść ze sobą poważne konsekwencje zdrowotne.
Czy sen polifazowy jest dla każdego?
Z tego też względu sen polifazowy nie jest niestety dla każdego dobrym wyborem. Choć niektórzy mogą zaobserwować u siebie pozytywne skutki, to dla innych takie rozwiązanie może być dość niebezpieczne. Przede wszystkim na sen polifazowy nie powinny decydować się osoby pracujące na pełny etat lub mające regularne obowiązki. Szczególne ryzyko występuje jednak w przypadku tych, którzy zmagają się z chorobami i zaburzeniami snu, takimi jak bezsenność czy narkolepsja. Aby lepiej zadbać o swój wypoczynek, radzimy wyposażyć się w wygodny materac, który znajdziemy m.in. w salonach w Gniezno.
Choć sen polifazowy stanowi interesujące zagadnienie oraz ciekawe zjawisko badań, to jednak nadal wiąże się on z wieloma kontrowersjami. Nie jest to więc rozwiązanie dla każdego i nie w każdym przypadku sen polifazowy będzie gwarantował korzyści. Należy zatem mieć się na uwadze i podchodzić do tej kwestii ze szczególną ostrożnością.
Przeczytaj także: Sennik Wąż: Tajemnicze Przesłanie Snów o Wężach
