W dzisiejszych czasach insulinooporność i cukrzyca stanowią poważny problem zdrowotny, dotykający coraz większej liczby osób na całym świecie. Oba te stany są ściśle ze sobą powiązane i mogą prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, jeśli nie zostaną odpowiednio zdiagnozowane, a następnie leczone. Co zatem warto o nich wiedzieć?
Czym jest insulinooporność?
Insulinooporność to stan, w którym komórki organizmu stają się mniej wrażliwe na działanie insuliny. Jest to hormon produkowany przez trzustkę umożliwiający komórkom ciała przyswajanie glukozy z krwi. Jednak, gdy komórki stają się oporne na insulinę, to trzustka produkuje więcej tego hormonu w celu kompensacji. Takie zjawisko może prowadzić do zaburzeń gospodarki węglowodanowej, a w konsekwencji do rozwoju cukrzycy typu 2. Objawy insulinooporności mogą być różne i niejednoznaczne. Mogą obejmować uczucie zmęczenia – nawet po efektywnym wypoczynku w wygodnym łóżku, który zawiera idealny materac do spania. Poza tym pojawia się wzmożony apetyt, uczucie zimna nieadekwatne do temperatury otoczenia, spowolnione myślenie i częsty niepokój, zaburzenia związane z miesiączkowaniem czy też problemy z zajściem w ciążę. Ważnym czynnikiem rozwoju insulinooporności jest:
- siedzący tryb życia i niewielką aktywność fizyczną,
- przewlekły stres i nagromadzenie toksyn w organizmie,
- przyjmowanie niektórych leków, w tym sterydów, leków przeciwpsychotycznych, antybiotyków oraz antydepresantów,
- nieodpowiednia dieta, która związana jest z nadmiernym spożywaniem produktów bogatych w tłuszcze oraz cukry,
- wiek, bo ryzyko pojawienia się insulinooporności wzrasta wraz z wiekiem.
Jak insulinooporność prowadzi do cukrzycy?
Insulinooporność prowadzi do cukrzycy typu 2 poprzez zaburzenie gospodarki węglowodanowej i metabolizmu glukozy w organizmie. W początkowej fazie insulinooporności trzustka produkuje większe ilości insuliny w odpowiedzi na wzrost poziomu glukozy we krwi. Jednak z czasem komórki beta trzustki, które są odpowiedzialne za produkcję insuliny, mogą ulec wyczerpaniu. W miarę postępującej insulinooporności i niewystarczającej kompensacji przez trzustkę, poziom glukozy we krwi zaczyna wzrastać. Ostatecznie prowadzi to do cukrzycy typu II. A na czym ona polega oraz czym różni się od cukrzycy typu II?
Cukrzyca typu I
Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, w której układ odpornościowy atakuje i niszczy komórki beta trzustki, odpowiedzialne za produkcję insuliny. Jest to stan, który często rozwija się w młodym wieku i wymaga codziennego podawania insuliny, aby zastąpić brakującą produkcję insuliny przez trzustkę. Istnieją różne rodzaje insuliny, różniące się szybkością działania i czasem trwania, które mogą być stosowane w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta. Współczesne technologie, takie jak pompy insulinowe i systemy ciągłego monitorowania glukozy, pomagają w precyzyjnym zarządzaniu poziomem glukozy we krwi.
Cukrzyca typu II
Cukrzyca typu 2 jest związana z insulinoopornością i jest najczęstszą formą cukrzycy. W tym typie cukrzycy komórki ciała stają się oporne na działanie insuliny, co prowadzi do zaburzenia gospodarki węglowodanowej. W początkowej fazie trzustka zwiększa produkcję insuliny w odpowiedzi na wzrost poziomu glukozy we krwi, ale w miarę postępu choroby produkcja insuliny może się zmniejszyć.
Na czym polega diagnostyka insulinooporności?
W celu potwierdzenia insulinooporności u pacjentów konieczna jest odpowiednia diagnostyka. W tym celu lekarz może zalecić poszczególne badania, takie jak:
- krzywą cukrową – pozwala sprawdzić, jak zmienia się poziom cukru w czasie,
- badanie poziomu glukozy na czczo oraz insuliny na czczo – takie badanie jest również wykonywane w celu zdiagnozowania cukrzycy,
- współczynnik insulinemia/glikemia – wskaźnik wyliczany jest na podstawie poziomu glukozy i insuliny na czczo,
- test tolerancji insuliny – opiera się na podawaniu pacjentowi insuliny, a następnie badaniu poziomu glukozy we krwi.
Należy tutaj zaznaczyć, że stopień insulinooporności określany jest przy pomocy wskaźników HOMA-IR lub QUICKI, które uwzględniają iloczyn poziomu insuliny i glukozy w surowicy na czczo. Należy pamiętać, że za prawidłowy wyniku uważa się stężenie glukozy we krwi na czczo na poziomie 70-99 mg/dl. Natomiast za stan przedcukrzycowy uznaje się wynik 100-125 mg/dl.
Profilaktyka cukrzycy u osób z insulinoopornością
Profilaktyka cukrzycy u osób z insulinoopornością jest kluczowa dla zapobiegania rozwoju cukrzycy typu 2 i powikłaniom związanym z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej. Jest to szczególnie ważne, gdyż zaniedbana insulinooporność może doprowadzić do licznych chorób układu sercowo-naczyniowego (np. miażdżycy). A co można zrobić? Przede wszystkim postawmy na:
- zdrową dietę – jest to jeden z kluczowych czynników i opiera się na unikaniu wysokoprzetworzonej żywności, bogatej w proste cukry czy tłuszcze nasycone,
- regularną aktywność fizyczną – starajmy się unikać siedzącego trybu życia i stawiać na regularne ćwiczenia aerobowe, takie jak chodzenie, jogging, pływanie czy jazda na rowerze oraz ćwiczenia siłowe wspierające metabolizm glukozy i poprawiają funkcjonowanie komórek mięśniowych,
- monitorowanie poziomu glukozy we krwi – osoby z insulinoopornością powinny regularnie monitorować poziom glukozy we krwi, aby wcześnie wykryć nieprawidłowości i dostosować leczenie oraz styl życia.
Dodatkowo warto unikać wszelkich czynników ryzyka rozwoju cukrzycy, takich jak palenie tytoniu czy nadmierne spożywanie alkoholu. Ważna jest również edukacja, wsparcie psychologiczne oraz zdrowy wypoczynek, np. na wysokiej jakości podłożu do spania, jakim jest materac Gniezno.
Insulinooporność i cukrzyca to poważne schorzenia metaboliczne, które wymagają specjalistycznej diagnostyki, leczenia, a także opieki. Zrozumienie związku między nim, wczesne wykrycie oraz interwencja są kluczowe dla zapobiegania powikłaniom czy poprawy jakości życia pacjentów.
